Hellenistik Dönem Öncesi Kommagene Tarihi
I.Ö. 3. ve 2. bin yıllara ait Kommagene tarihi günümüze gelebilmiş yazılı belgelerin eksik olmasından ve bölgenin arkeolojik verilerin yetersizliğinden dolayı karanlıkta kalmaktadır. I.Ö. 13. yüzyıl sonuna dek Kommagene Hitit Imparatorluğu`na aitti ve böylelikle Hattuša`nın direk olarak kontrolü altında tuttuğu ülkeler arasında yer almaktaydı. I.Ö. 12. yüzyılda Imparatorluğun çöküşünden sonra ülke, egemenliğinin belgeleyen Lidar Höyük`te bir damga mühür buluntusu, Karkemiš`ten Kuzi-Tešup`un kontrolü altına girmiştir. Henüz açıklığa kavuşturulmamış bir süreçte I.Ö. 12./11. yüzyıl içerisinde Geç Hitit emirliği olan ve Grek isim formlarında Kommagene olarak varlığı devam eden Kummuh ortaya çıkmıştır. Birden fazla Kummuh kralı bölgenin hiyeroglif Luvi yazıtlarında ve Assur kaynaklarında tanımlanmaktadırlar. 9. yüzyıldan da Kummuh ve büyük egemenlik olan Assur arasındaki ilişki ispatlanabilir durumda olup, Kummuh`nun bağımlı altbeylik ilişkisi halini almış; belli ki hükümdarları Geç Hitit komşu beyliklerine karşı Assurların yardımına ihtiyaçları vardı. Bu ilişki I.Ö. 708 yılında, Kummuh`dan Mutallu refakatçisini açıklamasıyla ve harç ödemesini kabul etmemesiyle açık bir düşmanlık ilişkisine dönüşmüştür. II. Sargon altındaki ceza sevki Kummuh´nun ve başkentinin fethine yol açmış; Geç Hitit beyliğinin yerine Assur eyaleti geçmiştir. I.Ö. 612 yılında Assur`un çöküşünden sonra, Kummuh, Mısır ile Babilon arasındaki değişken savaşlar sonrasında II. Nebukadnezars`ın Babilon Imparatorluğu`na girmiştir. Pers kurucusu Kyros I.Ö. 539 yılında Babilon`un fethi ile Kummuh dünya Imparatorluğu haline gelen Achaemenid`in içerisine dahil olmuştur. Kummuh`nun kısa tarih özeti bu bölgenin değişken tarihine olan bağımlılığını ortaya koymaktadır. Krallarının gerçek bağımsız bir politika izlemeleri için bu ülke çok küçüktü, kaynakları sınırlıydı. Sonuç olarak tarihsel koşullar, altında Geç Hitit Kummuh`nun da hareket etmesi gereken, I. Antiochos gibi bir Kommagene hükümdarInIn politikasına da şekil verdiği gibi, kendini yansıtmaktadır.
Kommagene araştırmaları çerçevesi içerisinde Hellenistik dönem öncesi Kommagene tarih ve arkeoloji değerlendirmeleri tarafından gerçekleştirilmiştir:
Dr. Wolfgang Messerschmidt
Köln Üniversitesi Arkeoloji Bölümü
Albertus Magnus Platz
50923 Köln
