Eski Doğu Buluntuları

Gaziantep, Dülük Baba Tepesi`nde yer alanJüpiter Dolichenus Kutsal Alanı arkeolojik kazıları boyunca beklenmedik bir şekilde yüzlerce Silindir ve özellikle Damga mühürler ve 1000`den fazla takı boncuğu bulunmuştur. Bu aletlerin yoğunluğu hiçbir mimari buluntuya tahsis edilememesi halinde bile, benzer mühürler şimdiye dek sadece sanat eserleri alımsatımından tanınmış olduklarından, kültür tarihi için oldukça önemlilerdir. Ortaya çıkarılmış bu buluntu grubu ile öncelikle istatistik değerlendirme için sayıca yeterli miktarda belli olan bir buluntu yerinden damgalar mevcuttur. Böylelikle sadece buluntu alanın işlevsel analizi değil, aynı zamanda değişik damga stillerinden dolayı kronolojik belirlenmesi ve özellikle bölgedeki sanat stili bağlantısı hakkında bilgi edinmek mümkündür.

Birkaç parçanın yanı sıra, stilistik sebeplerden dolayı I.Ö. 3. ve 2. binyıllara tarihlenebilen ve büyük bir olasılıkla nesilden nesile antika eserler olarak I.Ö. 1. binyıla dek getirilmiş olan buluntuların birçoğu damga mühürler, I.Ö. 6. yüzyıl ortalarından I.Ö. 5. yüzyılın 2. yarısına dek (yaklaşık olarak I.Ö. 550 – I.Ö. 430/400) tarihlendirilmektedir. Sanatçı sembollerden dolayı buluntu grubu içerisinde değişik gruplar fark edilebilmekte: bir grup Geç Babil dönemli, bir grup Akhaemenid dönemli, bir grup Mısır-Levantin ve de bir grup yerel gibi. Değişik yarı kıymetli taştan yapılmış damgaların yanı sıra, bir büyük damga grubunu değişik cam cinslerinden ve cam malzemesinden üretilmiş grup oluşturmakta olup, sadece bu ham maddenin yoğun kullanımı hakkında değil, aynı zamanda tabiat ilmi incelemeri sonucunda üretim işlemi hakkında da netice vermektedir. Tekil istisnalar dışında sadece mühürler, ama baskı bulunamadığından ve mühür yüzeylerinde kullanım izlerine rastlanmadığından, bunların ekonomik bağlantı bulunmadan kullanılmış olup, Dülük Baba Tepesi`nde depolanmış olmalıdır.

Eski Doğu`da mühürler, sahiplerinin imzaları için normalde ekonomik ve resmi aktivitelerde mühürleme için temsilidirler. Dülük Baba Tepesi`ndeki yoğun sayıdaki mühürler, birçok sayıdaki boncuk ve hayvan kemiği ile kamusallaştırılmış olup, burada büyük bir olasılıkla ziyaretçiler tarafından kendilerinin temsili olarak depolaştırmışlar ki boncuklar, mühürlerin uygun bir kolye ile taşınmış olduklarını göstermektedir. Şimdiye dek sadece cüzi miktarda yapısal kalıntılar bulunmuş olmasına rağmen, açma izlerini dikkate alarak hayvan kemiklerinde ve onların biçim çeşitlendirmesinde, buluntuların bir Kutsal Alan`a adak olarak bırakılmış olduğu bağlantısını kurmak mümkündür.

Hellenistik dönemi öncesine ait bahsedilmiş olan küçük buluntular dışında bir tane de boğa başı formunda protom ortaya çıkarılmıştır. Bu Akhaemenid stilinde yapılmış olup, I.Ö. 6. veya 5. yüzyıla ait bir yapının bezemesi olarak kullanılmıştır. Benzer buluntular Iran dışında şimdiye dek sadece Akhaemenid iktidarın seçkin sınıfı ile bağlantı kurulmuştur. Böylelikle bulunmuş olan bu protom büyük bir olasılıkla Dülük Baba Tepesi`nde yer almış, önemli ve zengin süslenmiş olan, Persler dönemine ait bir yapının varlığını ifade etmektedir. Mühürün temsil edilmiş genişliği aynı zamanda bu yerin Akdeniz bölgesnin doğusunda bölgeler üstü bir anlama sahip olmuş olması gerektiğini göstermektedir. Çünkü sadece Pers Imparatorluğunda hakim olmuş olan doğu stili değil, aynı zamanda batı sanat akımı da temsil edilmiştir. Buluntu yerinin tanınmış ve bölgenin zenginlerinin hakim olduğu tepede yer alması, buranın orta ve geç Demir Çağı`nda yerel dinin kristalizasyon noktası olan ve özellikle Suriye`de tanınmış dağ kutsal alanları ile aynı sırayla sokulması olasılığını oluşturmaktadır. Somut buluntuların eksik olmasından dolayı bu dönemde, Dülük Baba Tepesi`ndeki geç Demir Çağı Kutsal Alanın, Ikonografisinin belirgin bir şekilde daha geç olan Jüpiter Dolichenus için öncü bir örnek olan, hava tanrısı Tešup`a adanmış bir tapınağın olabileceği Dülük Baba Tepesi`nde de bulunduğu gibi sadece tahmin edilebilmektedir.

Başvurulacak Kişi

PD Dr. Andreas Schachner

Alman Arkeoloji Enstitüsü

Istanbul ŞubesiInönü Cad. 10

TR 34347 Istanbul-Gümüşsuyu

Tel.: 0090-212-3937624

schachner@istanbul.dainst.org